ॿोली
अंग्रेजनि जे अचण खां पहिरीं सिंधु जे जुदा - जुदा इलाकनि में सिंधीअ जूं अलॻ- अलॻ ६ ॿोलियूं ( dialects ) ॻाल्हायूं वेंदियूं हुयूं , जिनि खे ‘ भाषा ‘ ( language ) जो दर्जो प्राप्त थियलु कोन हो . भारत जे सभिनी भाषाउनि जी अहिड़ी ई हालत हुई . आधुनिक युग में भाषा ते वधीक खोजना , वीचारनि जी ॾे- वठु , अंग्रेज़ी आदि भाषाउनि जे अध्ययन आदि जे करे ॿोलियुनि में तकनीकी शब्द ईंदा विया , ॿोलियूं व्याकरणसंगत बणाइण जो सिलसिलो हलंदो रहियो ऐं अहिड़ीअ तरह भाषाऊं रूपु बदलाईंदियूँ रहियूं .
चवण जो तात्पर्जु इहो त अॼु खां २५० - ३०० साल पहिरीं आम लोकनि में अलॻ- अलॻ ॿोलियूं हलंदियूं हुयूं , जिनि में साहितु लिखियो बि वेंदो हो !
जीअं तुलसीदास पंहिंजे महान ग्रंथ रामचरितमानस में अवधी , ब्रज , बुंदेली आदि हिंदी भाषा जे ॿोलियुनि जो वाहिपो / इस्तेमाल कयो आहे . संत ज्ञानेश्वर ३५० साल अॻु वारी महाराष्ट्री, मरहिट्टी ॿोलीअ में
पंहिंजी ज्ञानेश्वरी रची आहे .
पर इन्हनि काव्यग्रंथनि जी उन वक्त जी भाषा , ॿोली अॼु जे माण्हुनि खे पूरीअ तरह समुझ में नथी अचे !
साॻीअ रीति सिंधीअ जो , शाह लतीफ जो रसालो आधुनिक युग जे आम हिंदू सिंधी लोकनि खे समुझण में ॾुखियो थो लॻे . छो त शाह साहिब पंहिंजे रसाले में पंहिंजे वक्त ( १६८९ - १७५२ ) जे सिंधी ॿोलियुनि जा शब्द वापराया आहिन , जे अॼु जे सिंधियुनि खे समुझण में ॾुखिया लॻंदा . इन करे ई शाह खे समुझण लाइ असां खे गुरब्ख़शाणी या कल्याण आॸवाणीअ जो टीकाग्रंथु ( शरह ) ॾिसिणो पवंदो आहे ,
जिनि में आधुनिक सिंधी भाषा में कविता जो अर्थु ऐं ॾुखियनि शब्दनि जा अर्थ ॾिनल आहिन !
इन तां भाषा ऐं ॿोलीअ जो फरकु समुझी सघिजे थो . अर्थात् भाषा में ॿोली या ॿोलियू्ं हूंदियूं आहिन , कंहिं ॿोलीअ जूं भाषाऊं कोन हूंदियूं आहिन !
सिंधी - भाषा आहे .
सिंधीअ जूं ॿोलियूं आहिन ——
सिराइकी , विचोली , लाड़ी , लासी ऐं कच्छी !
हरिओम !!!
प्रो. लछमण हर्दवाणी
addComments
एक टिप्पणी भेजें