*गोगियो - गोगिड़ो ऐं गोगल वीर जी कथा*






*गोगियो - गोगिड़ो ऐं गोगल वीर जी कथा*


सावण महिने जी पन्जी तिथि ते गोगिड़े (नांगपन्चमी) जो ॾिणु मल्हाइबो आहे । ईहो ॾींहुं नांगनि जे देवता 'गोगल वीर' जो ॾिणु आहे । इन्हं ॾींहं खां अॻु चोथीं तिथि जे ॾींहुं मिठा लोला, टिकियूं पचाए ऐं तरे रखिबियूं आहिनि । ॿे ॾींहुं पन्जी तिथि ते 'गोगल वीर' जी पूॼा आरती कन्दा आहियूं त "हे गोगल वीर ! नांगनि ऐं बलाउनि - नांगणिनि खां असांजी रखिया करि !"



*गोगल वीर जी कथा*

सिन्धु जे कराची ज़िले जे झूने नंगर ठटे में पीर पठे वटि राजा गोपीचन्द जी राॼधानी हुई, जेका अॼु ड्रही खन्डहरु थी वई आहे । राजा गोपीचन्द जी ञाणी वाछलि ॿाईअ हिक ॾींहुं सिन्धू नन्दीअ में हिक अज़ाबु गुलु लुढ़ंदे ॾिठो । हुन ॿान्हींअं खे मोकिले ऊहो गुलु नन्दीअ मां कढिराए वरितो, जंहिंमें ॾाढी वणदड़ि सुॻन्धि हुई । उन्हं गुल में कंहिं सतिपुरुष जो वासु हो । वाछलि ऊहो गुलु सिंघियो त ऊहो सतिपुरिषु हुन जे पेट में वासु करे वयो ऐं हूअ ॻभोरारी थी पई । राजा गोपीचन्द ईहा ॻाल्हि ॿुधी त सोचियाईं लोक इन्हं ॻाल्हि ते वेसहु न कन्दा ऐं असांजी निन्दिया कन्दा । तंहिंकरे राजा पंहिंजे शेवादारिनि खे हुक़ुमु ॾिनो त वाछलि ॿाईअ खे घाटे झंग में छॾे अचो ।



चारि शेवादारी वाछलि ॿाईअ सां गॾु हिक बैलगाॾे में चढ़ी झंग ॾाहुं निकिता त वाट ते हिक नांग से चक सां हिकु बैलु मरण -हारितो थी वयो । शेवादारी चिन्ता में पई चवण लॻा त हिक बैल सां गाॾो कीअं हलंदी ? ईहो ॿुधी वाछलि जे पेट मां आवाज़ु आयो त "अमां अमां ! हीअ झाड़ पढ़ी ड्रभनि सां बैल खे छूकारियो ।" शेवादारिनि ऊहा झाड़ पढ़ी ड्रभनि (हिक क़िसिम जो गाहु) सां बैल खे छूकारियो त बैलु उथी खड़ो थी वयो । ईहो ॾिसी, शेवादारी वाइड़ा थी वया ऐं वाछलि ॿाईअ खे निविड़ी करे हथ जोड़ियाऊं ऐं वरी बैलगाॾे में चढ़ी झंग ॾे हलण लॻा ऐं पो हिक घाटे झंग में पहुची, वाछलि खे छॾे वापसि मोटी वया ।



झंग में वाछलि ॿाईअ खे नाएं महिने पुट्रु ॼाउसि, जंहिंजो नालो 'गोगो - गोगलु' रखियाईं । 'गोगलु' बुख में रोईंदो हो त नांग अची उन्हं जे चौधारी कठा थींदा हुआ ऐं गोगल खे पंहिंजी विहु (विष) पीआरींदा हुआ । नांगनि जी विहु पीअण सां गोगलु ॾाढो सघारो - ॿलवारो थी पयो । गोगल हिक खॾ खोट्री जंहिंमां पाणी निकिरण लॻो । गोगलु नांगनि जी विहु पी ऐं रांदियूं करे वॾो थियो ।



हिक ॾींहुं चौहाण राजपूत जा सॻड़ (माइट्र) पंहिंजे ॿारनि - ॿचनि साणु उतां लंघिया, जिनिजो उञ में साहु निकिरी रहियो हो । हुननि गोगल खां पाणी घुरियो । गोगल चयुनि त मुंहिंजी मन-विन्दुर लाइ मूं जेॾा सत छोकिरा ॾियो त पाणी पीआरियावं न त ॿारनि - ॿचनि साणु मरी वेंदउ । हुननि सत छोकिरा ॾई पाणी पी पंहिंजा प्राण बचाया ऐं हलिया वया ।



गोगल खे छोकिरनि जे खाधे जी चिन्ता थी त नांगनि खे चयाईं हिननि खे बि पंहिंजी विहु पीआरियो । हो नांगनि जो राजा ऐं रखपालु बि हो । नांगनि में ट्रिमिझणु - वाइवेला मती त "एॾी विहु किथां आणियूं, जो गोगल साणु सतनी छोकिरनि खे बि पीआरियूं ।" इन्हं ते हुननि गोगल खे मारे छॾिण जो पहु पचायो । नांगनि में नन्ढो हणुखणु इन्हं लाइ तियारु थियो पर चयाईं मूं में एॾी विहु कोन्हें, इन्हं ते अजिगर हुन खे पंहिंजी विहु पीआरी । ईहो ॾिसी कारीहर चयो त "पंहिंजे रखिपाल - राजा खे मारिणु पापु - ॾोहु आहे । जे हणुखणु हुन खे मारींदो त मां हिन खे ॻिही - ॻिरिकाए छॾींदुमि ।" गोगल में एढ़ी ॾाति हुई जो हुन खे को नांगु ॾंघु हणदो हो त हो पंहिंजी दीद- नज़र सां विहु खे ॿाहिरि कढी छॾींदो हो । इन्हंकरे हणुखणु गोगल जी कियाड़ीअ ते ॾघु हयों, कन्ध जे पोयां हुअण जे करे गोगलु चाहे करे बि ॾिसी न सघियो ऐं मरी वयो । उन्हं ॾींहं खां वठी अजगर में विहु न थींदी आहे ऐं हणुखणु में वधिक विहु थींदी आहे । इन्हं खे कारीहरु नांगु ॾिसंदो आहे त ॻिरिकाए छॾींदो अथसि ।



गोगल मरण महिल छोकिरनि खे चयो हो त "मरण खां पो मुखे रधे खाइजो त लोक जो भलो करे सघंदउ ।" छोकिरनि गोगल जे मरण खां पो उन्हं खे वढे - टुकर करे रधियो पर खाइण महिल सोचिण लॻा त पंहिंजे रखपाल दोस्त जो मासु कीअं खाऊं ? इन्हं करे मास सां भरियलु देॻिड़ो दरियाह में लोढ़े छॾियाऊं । ऊहो देॻिड़ो चोरनि ॾिठो ऐं दरियाह मां कढी मासु खाई वरिताऊं । मासु हिक सतिपुरुष जो हुअण करे, हुननि जी ॿुधीअ जा कपाट खुली वया, जेको ईंदड़ महिल में थियणो आहे, ऊहो हू अॻिमें ई पंहिंजी अखिनि सां ॾिसा वठंदा हुआ । पो ऊहे ई 'मामोई फ़क़ीर' सॾिजण लॻा, जिनि अॻकथीअ वारा बैत चया । ऊहे बैत अॼु सिन्धी साहित में हाकारी जाहि वालारिनि था ।



गोगल मरण महिल नांगनि खे चयो हो - "कंहिं खे बि बिना ॾोह जे न ॾंघिजो त माण्हूं पूॼाकरे तव्हां खे खीरु पीआरींदव ।" गोगल खे 'गोगल वीरु' ऐं 'गोगो चौहानु' बि चवंदा आहिनि । इन्हंकरे माण्हूं हुनजी कथा ॿुधण खां पो नांगनि ऐं बलाउनि (नांगणिनि) खां रखिया लाइ घर जे भातिनि ऐं गांहिनि - मेंहुनि खे सॻिड़ो बधंदा आहिनि । 'गोगल वीर' जी कथा ऐं सॻिड़ा ॿधण जी रीति हिन्दु जे मन्झाएं इस्टेट जे मालवा में बि हलंदी आहे ।



थोरनि साणु -- "सिन्धु जी तस्वीर उर्फ़ु सिन्धु जो इतिहासु" : लेखकु : मोरूमल चेतनदासु धान्धा "बेवतनु"

प्रेमु तनवाणी


टिप्पणियाँ